Ból kręgosłupa – objawy, opis i leczenie
Autor MUDr. Peter Bednarčík CSc.
Rewizja
Czy bolą Cię plecy? Czy masz trudności z chodzeniem, wstawaniem i niemal z każdym ruchem? Ból kręgosłupa może utrudnić codzienne czynności. Przyczyny i rodzaje bólu są bardzo zróżnicowane, a poważniejsze problemy z kręgosłupem mogą prowadzić do niezdolności do pracy.
Dowiedz się, jakie są przyczyny bólu kręgosłupa i jakie istnieją możliwości leczenia. Jak złagodzić nieprzyjemny ból kręgosłupa? Przeczytaj więcej tutaj.
Ból kręgosłupa: Jak wyglądają typowe dolegliwości
- Sztywność pleców w okolicy kręgosłupa
- Ograniczenia sprawności ruchowej
- Zła postawa ciała spowodowana bólem
- Skurcze mięśni [1]
Ograniczona ruchomość jest powszechna w przypadku pacjentów ze stanem zapalnym stawów. Bólowi kręgosłupa może towarzyszyć osłabienie i mrowienie w nogach lub ból pośladków. Rzadkością nie jest również palący ból ręki promieniujący od kręgosłupa. Niektórzy pacjenci skarżą się na ból brzucha promieniujący od kręgosłupa, co może być związane z uciskiem nerwów wokół kręgosłupa. [2]
Tylko lekarz może postawić prawidłową diagnozę. Nie korzystaj z tego ani żadnego innego artykułu w internecie, by postawić sobie diagnozę. Nie zwlekaj z wizytą u lekarza i zajmij się swoim stanem zdrowia odpowiednio wcześnie.
Opis i przyczyny powstawania bólu kręgosłupa
Czym jest ból kręgosłupa?
Ból kręgosłupa może występować w dowolnej części pleców – od odcinka szyjnego po dolny odcinek pleców. Może być łagodny i trwać krótko, w innych przypadkach ból jest silny i dokucza pacjentom przez długi czas. Ból kręgosłupa może wystąpić na skutek obciążenia, upadku lub gwałtownego ruchu, ale w niektórych przypadkach przyczyna bólu nie jest oczywista. Może być również związana z jakąś chorobą przewlekłą. [3]
Rodzaje bólu kręgosłupa
Ból pleców i kręgosłupa może mieć różny charakter (ostry, tępy, palący) i różną długość trwania (ostry lub przewlekły).
Ostry ból pleców trwa zwykle 1–2 tygodnie. Przyczyną bólu jest zazwyczaj stan zapalny, uraz, np. mięśni, choroba lub zabieg medyczny. Ból ustępuje po wyeliminowaniu przyczyny.
Przewlekły ból pleców trwa miesiącami lub nawet latami. Może ustępować i powracać wielokrotnie, lub też trwać przez cały czas trwania problemu. Często towarzyszy chorobie przewlekłej, np. chorobie zwyrodnieniowej stawów. Znacząco narusza jakość życia. [4]
Przyczyny bólu kręgosłupa
- Ból kręgosłupa może być związany ze zmianami napięcia mięśniowego pleców, długotrwałym przeciążeniem kręgosłupa lub wypadniętym dyskiem.
- Ból kręgosłupa może być wynikiem zmian zwyrodnieniowych związanych z wiekiem.
- Ból dolnej części pleców często wynika z zapalenia nerwu kulszowego (rwy kulszowej).
- Ból dolnej części pleców często występuje także na skutek niewłaściwego podnoszenia ciężkich przedmiotów.
- Ból kręgosłupa piersiowego jest często związany ze złą postawą ciała lub chorobą bądź urazem stawów i mięśni.
- Do rzadszych przyczyn bólu kręgosłupa zalicza się: reumatoidalne zapalenie stawów, osteoporozę, choroby nowotworowe i zakaźne. [5],[6]
Czynniki przyczyniające się do bólu kręgosłupa
Na rozwój bólu kręgosłupa wpływa wiele czynników.
- Dużą rolę odgrywa niezdrowy tryb życia, nadwaga i brak aktywności fizycznej.
- Praca siedząca i zajęcia wymagające dźwigania ciężkimi przedmiotami również nie są korzystne dla kręgosłupa.
- Ból może również wystąpić w wyniku wcześniejszego urazu. Istotną rolę odgrywa także dziedziczność oraz występowanie chorób kręgosłupa w rodzinie. [7]
- Zablokowane plecy lub odcinek szyjny kręgosłupa mogą być również wynikiem złej pozycji podczas snu lub złej jakości materaca.
Diagnostyka
Właściwa diagnostyka przy bólu kręgosłupa jest zazwyczaj konieczna, jeśli ból trwa dłużej niż dwa tygodnie i stan nie poprawia się. W tym czasie ból w większości przypadków ustępuje.
Jak wygląda taki proces, gdy udasz się do lekarza z bólem kręgosłupa?
- Lekarz szczegółowo zapyta pacjenta o rodzaj bólu i sytuacje, w których ból występuje lub nasila się.
- Ważne jest badanie fizykalne, podczas którego lekarz sprawdza zakres i ograniczenia ruchu lub ocenia bolesność i tkliwość.
- Metody obrazowania, które są wykorzystywane przy bólu kręgosłupa, to rentgen, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa. Dzięki nim lekarz może ocenić stan kręgosłupa i otaczających go tkanek oraz ustalić przyczynę bólu i zalecić leczenie. [8],[9]
Czy wiesz, że?
- 8 na 10 osób w ciągu swojego życia doświadczy bólu dolnej części pleców. [10]
- Przewlekły ból pleców może być związany z paleniem. Palenie tytoniu upośledza transport tlenu i substancji odżywczych do tkanek, co prowadzi do osłabienia mięśni pleców. [11]
Powikłania w przypadku braku leczenia
Jeśli ból kręgosłupa nie zostanie szybko i właściwie leczony, mogą wystąpić różne powikłania.
- Jeśli ból kręgosłupa utrzymuje się przez długi czas i nie jest odpowiednio leczony, może stać się przewlekły.
- Stopniowo może dojść do ograniczenia ruchomości w dotkniętym chorobą odcinku kręgosłupa, co może mieć wpływ na zdolność wykonywania codziennych czynności.
- Bez odpowiedniej opieki i rehabilitacji mięśnie w okolicy dotkniętej chorobą mogą ulec osłabieniu lub skróceniu.
- Przewlekły stan zapalny kręgosłupa może przyczynić się do rozwoju zapalenia stawów.
Przewlekły ból
Ograniczenie sprawności ruchowej
Osłabienie mięśni
Zapalenie stawów
Zalecamy nie odkładać leczenia bólu kręgosłupa
Nie zwlekaj z leczeniem bólu pleców, a w przypadku problemów zdrowotnych lub wątpliwości co do swojego stanu zdrowia, udaj się do lekarza specjalisty. Zapobiegniesz w ten sposób niepotrzebnym komplikacjom zdrowotnym.
Terapia bólu kręgosłupa
Bóle kręgosłupa leczy się zazwyczaj zachowawczo czyli bez operacji. Po badaniu pacjent dowiaduje się, co w danej sytuacji przyniesie ulgę w bólu oraz jak postępować, aby uniknąć nawrotu dolegliwości. [12]
Pacjent powinien pozostać w miarę aktywny, pomimo bólu – leżenie w łóżku nie powinno trwać dłużej niż 1-2 dni. Długotrwały brak aktywności może powodować sztywność mięśni i wydłużyć czas trwania bólu.
- Środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i zwiotczające mięśnie mogą złagodzić dyskomfort w pierwszych kilku dniach.
- W niektórych przypadkach stosuje się zastrzyki – wstrzyknięcie leków przeciwbólowych lub przeciwzapalnych bezpośrednio w plecy.
- Pacjent powinien przestrzegać wskazówek dotyczących prawidłowego siedzenia, leżenia i poruszania się.
- Można także stosować zimne lub ciepłe okłady, które przyniosą ulgę w bólu i złagodzą stan zapalny.
Uwaga
Leczenie bólu kręgosłupa może ustalić tylko lekarz po ocenie ogólnego stanu zdrowia. Dlatego nie należy traktować tego artykułu jako gotowej instrukcji schematu leczenia, który może ustalić wyłącznie lekarz.
Fizjoterapia
Nieleczenie (potocznie „przechodzenie”) bólu kręgosłupa oraz niestosowanie się do zaleceń dotyczących dbania o plecy może prowadzić do długotrwałych problemów. Ważną rolę w leczeniu bólu kręgosłupa odgrywa fizjoterapia, która służy przede wszystkim jako profilaktyka dalszych problemów.
- Pod okiem fizjoterapeuty pacjenci uczą się, jak prawidłowo wzmacniać i rozciągać mięśnie lub poprawiać swoje nawyki ruchowe.
- Fizjoterapeuta stosuje różne techniki i urządzenia w celu łagodzenia bólu i sztywności pleców oraz przywracania ruchomości. [13],[14]
Opcje leczenia chirurgicznego
Zabieg operacyjny wykonuje się na przykład u pacjentów, u których konieczna jest stabilizacja kręgów lub usunięcie części przepukliny dysku.
Operacja przepukliny dysku rozwiąże jednak problem tylko u jednego na dziesięciu pacjentów. Chirurgia kręgosłupa obejmuje wiele różnych rodzajów operacji, a procedury są ciągle udoskonalane. [15],[16]
Profilaktyka: środki ergonomiczne chronią plecy
Zapobieganie bólowi kręgosłupa i rozwojowi bólu przewlekłego polega głównie na zmianie stylu życia i stosowaniu środków ergonomicznych. Długoterminową opiekę nad kręgosłupem można podsumować w 10 punktach:
Styl życia
- Podejmuj regularną aktywność fizyczną, która wzmocni Twoje mięśnie i poprawi stabilność kręgosłupa.
- Wybieraj sporty, które nie obciążają kręgosłupa, np. pływanie, jazdę na rowerze, szybki marsz.
- Rzuć palenie.
- Staraj się ograniczać sytuacje stresowe – stres powoduje zwiększone napięcie mięśniowe.
- Utrzymuj prawidłową wagę. [17]
Ergonomia
- Zadbaj o prawidłową postawę ciała.
- Podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów napnij brzuch. Nie wyginaj pleców, ale podnoś ciężkie przedmioty z przysiadu.
- Siedząc, korzystaj z oparcia, aby zapewnić odpowiednie wsparcie dla kręgosłupa.
- Rób przerwy między dłuższym siedzeniem lub staniem i zmieniaj pozycje tak często, jak to możliwe.
- Zorganizuj swoje biurko lub stanowisko pracy w taki sposób, abyś nie musiał się niepotrzebnie wychylać, obracać ani pochylać. [18]
Alternatywne metody leczenia bólu kręgosłupa
Alternatywne metody leczenia bólu kręgosłupa obejmują akupunkturę, masaże i chiropraktykę.
Akupunktura może przynieść ulgę w przypadku niektórych typów bólu kręgosłupa i wspomóc poprawę ruchomości pleców. Niektórzy pacjenci preferują masaże, które pomagają w rozluźnieniu napiętych mięśni. Inną metodą jest chiropraktyka, która polega na stosowaniu technik manualnych do odblokowania kręgosłupa. Ze względu na potencjalne skutki uboczne manipulacji kręgosłupem, należy starannie wybierać placówki, w których pracują wykwalifikowani specjaliści w tej dziedzinie. [19]
Ból kręgosłupa może być związany ze stanem zapalnym, dlatego warto rozważyć także dietę przeciwzapalną.
Jakie produkty spożywcze mają działanie przeciwzapalne?
- Wybrane warzywa (np. marchew, warzywa liściaste, borówki, słodkie ziemniaki, pomidory),
- tłuste ryby (łosoś, sardynki, makrela),
- zdrowe tłuszcze zawarte w awokado lub oliwie z oliwek, orzechach (migdałach, orzechach włoskich, pestkach słonecznika i dyni).
Ważne uwagi dotyczące radzenia sobie z bólem kręgosłupa
- Ból kręgosłupa może być spowodowany urazem, długotrwałym obciążeniem pleców lub przewlekłą chorobą układu mięśniowo-szkieletowego.
- Ból kręgosłupa występuje najczęściej w odcinku szyjnym i lędźwiowym.
- Natomiast bóle kręgosłupa piersiowego zdarzają się rzadziej.
- W ostrej fazie w celu złagodzenia bólu i zmniejszenia napięcia mięśniowego stosuje się leki przeciwbólowe.
- Na dłuższą metę ważne są regularne ćwiczenia i dbanie o plecy.
Podsumowanie i zalecenia dotyczące radzenia sobie z bólem kręgosłupa
Udaj się do lekarza
Leczenie bólu kręgosłupa ustala zawsze lekarz na podstawie badania ogólnego, oceny stanu zdrowia i po postawieniu trafnej diagnozy.
Leczenie przyczynowe bólu kręgosłupa
Po badaniu ogólnym lekarz zaleci leczenie przyczyny bólu kręgosłupa. W związku z chorobą doradzi również w zakresie możliwych zmian stylu życia i dalszego postępowania.
Łagodzenie bólu, obrzęku i stanu zapalnego
Leczenie objawowe skupia się na objawach lub symptomach (oznakach) choroby. Takie leczenie może znacząco poprawić jakość życia i wspierać kompleksową terapię w trakcie choroby.
Źródła, linki i literatura
[1] Ból kręgosłupa. Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Neurologicznych. Dostępny pod adresem: https://www.aans.org/en/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Spinal-Pain
[2] Tidy C. Ból pleców i kręgosłupa. Patient.info, 16. Październik 2020 r. Dostępny pod adresem: https://patient.info/bones-joints-muscles/back-and-spine-pain
[3] Tidy C. Ból pleców i kręgosłupa. Patient.info, 16. Październik 2020 r. Dostępny pod adresem: https://patient.info/bones-joints-muscles/back-and-spine-pain
[4] Przewlekły ból. Johns Hopkins Medicine. Dostępny pod adresem: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/chronic-pain
[5] Tidy C. Ból pleców i kręgosłupa. Patient.info, 16. Październik 2020 r. Dostępny pod adresem: https://patient.info/bones-joints-muscles/back-and-spine-pain
[6] Wheeler T. Typowe problemy z kręgosłupem. WebMD, 19. Luty 2023 r. Dostępny pod adresem: https://www.webmd.com/back-pain/ss/slideshow-spine-problems
[7] Czym jest ból kręgosłupa? Intermountain Health, 2017 r. Dostępny pod adresem: https://intermountainhealthcare.org/services/pain-management/conditions/back-and-spine-pain/spinal-pain/
[8] Ból kręgosłupa. Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Neurologicznych. Dostępny pod adresem: https://www.aans.org/en/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Spinal-Pain
[9] Tidy C. Ból pleców i kręgosłupa. Patient.info, 16. Październik 2020 r. Dostępny pod adresem: https://patient.info/bones-joints-muscles/back-and-spine-pain
[10] Tidy C. Ból pleców i kręgosłupa. Patient.info, 16. Październik 2020 r. Dostępny pod adresem: https://patient.info/bones-joints-muscles/back-and-spine-pain
[11] 10 alternatywnych metod leczenia bólu pleców, które warto wypróbować przed operacją. UT Southwestern Medical Center, 20. Wrzesień 2018 r. Dostępny pod adresem: https://utswmed.org/medblog/alternative-back-pain-treatment/
[12] Czym jest ból kręgosłupa? Intermountain Health, 2017. Dostępny pod adresem: https://intermountainhealthcare.org/services/pain-management/conditions/back-and-spine-pain/spinal-pain/
[13] Ból kręgosłupa. Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Neurologicznych. Dostępny pod adresem: https://www.aans.org/en/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Spinal-Pain
[14] Czym jest ból kręgosłupa? Intermountain Health, 2017 r. Dostępny pod adresem: https://intermountainhealthcare.org/services/pain-management/conditions/back-and-spine-pain/spinal-pain/
[15] Tidy C. Ból pleców i kręgosłupa. Patient.info, 16. Październik 2020 r. Dostępny pod adresem: https://patient.info/bones-joints-muscles/back-and-spine-pain
[16] Czym jest ból kręgosłupa? Intermountain Health, 2017 r. Dostępny pod adresem: https://intermountainhealthcare.org/services/pain-management/conditions/back-and-spine-pain/spinal-pain/
[17] Ból kręgosłupa. Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Neurologicznych. Dostępny pod adresem: https://www.aans.org/en/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Spinal-Pain
[18] Jak uratować swoje plecy. UCLA Ergonomics. Dostępny pod adresem: https://ergonomics.ucla.edu/backsafety/how-to-save-your-back
[19] Manipulacja kręgosłupa: co należy wiedzieć. Narodowe Centrum Zdrowia Komplementarnego i Integracyjnego, 2017. Dostępny pod adresem: https://www.nccih.nih.gov/health/spinal-manipulation-what-you-need-to-know
Jak łagodzić ból, obrzęk i stany zapalne?
.png "ph"){kind=small}
