Złamanie - objawy, opis i leczenie

Definicja złamania

Złamanie (zwane również frakturą) to uraz kości powodujący jej całkowite lub częściowe pęknięcie. Złamania zwykle dotyczą kości kończyn. Mogą pojawić się również w innych częściach ciała (np. kręgosłupie, miednicy lub ramionach). ^[4] Naruszenie integralności kości może przybierać różne formy – rodzaje złamań różnią się w zależności od tego, gdzie i jak kość uległa złamaniu. ^[5]

Złamania zdarzają się najczęściej na skutek upadków, urazów i wypadków. Przyczyną może być również osteoporoza, choroba powodująca, że kości stają się cienkie. ^[6] Podeszły wiek i niezdrowy tryb życia przyczyniają się do występowania złamań. ^[7]

Dzielą się na kilka grup w zależności od tego, jak wygląda miejsce złamania. Określa się, jak przesunęły się części kości lub czy kość przebiła skórę.

• Zamknięte
  Kość pozostaje pod skórą i nie wychodzi z rany.

• Złamanie otwarte
  Kość przebija skórę.

• Złamanie z przemieszczaniem
  W przypadku niektórych złamań części kości mogą się przesunąć – na przykład w kierunku bocznym lub wzdłużnym.

• Złamanie zmęczeniowe
  Dochodzi do niego na przykład w wyniku długotrwałego lub jednostronnego obciążenia. Typowym pacjentem ze złamaniem zmęczeniowym jest sportowiec.^[8]

Złamania mogą mieć różne linie złamania. Kość może złamać się poprzecznie, skośnie lub spiralnie. Może również dojść do złamania wieloodłamowego.^[9]

Czynnikiem ryzyka złamań jest osteoporoza (zrzeszotnienie kości). Dotyka głównie osoby po 50. roku życia i kobiety w okresie menopauzy.

• W przypadku osteoporozy kości stają się kruche i bardziej podatne na złamania.
• Regularne badanie gęstości kości metodą densytometryczną wskazuje poziom ryzyka. Na podstawie wyników badania lekarz może zalecić odpowiednie leczenie. ^[10]

Diagnozę stawia się na podstawie badania fizykalnego, podczas którego lekarz obejrzy i oceni palpacyjnie uszkodzoną część ciała.

• Dokładny obraz dostarczy badanie rentgenowskie.
• W niektórych przypadkach stosuje się także obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografię komputerową (TK).
• Dzięki tym badaniom lekarz uzyska szczegółowy obraz stanu kości i otaczających ją tkanek. ^[11]

Złamanej nogi lub ręki nie można pozostawić samym sobie bez leczenia. Podstawą jest wzmocnienie (unieruchomienie), które zapewnia odpowiednie warunki wspomagające gojenie. Do zmniejszenia obrzęku przyczynia się również odpoczynek i uniesiona pozycja. W niektórych przypadkach konieczne jest najpierw nastawienie złamanych kości we właściwej pozycji – poprzez manipulację kończyną w gabinecie lekarskim lub chirurgicznie na sali operacyjnej.

• Do podstawowego unieruchomienia złamania stosuje się gips, szynę lub ortezę.
• Do chirurgicznego unieruchomienia złamania stosuje się różne materiały metalowe. Wzmacnia się ją od zewnątrz lub od wewnątrz za pomocą śrub, drutów i innych metalowych narzędzi. ^[16]

Każde złamanie wiąże się ze specyficznymi procedurami leczenia A zatem czas ich gojenia również jest różny.

• Złamanie kostki wymaga zazwyczaj leczenia trwającego od 6 do 8 tygodni.^[17]
• Złamanie szyjki kości udowej zazwyczaj wymaga leczenia szpitalnego i operacji. A samo leczenie może trwać nawet kilka miesięcy. ^[18]
• Złamanie obojczyka to powszechna kontuzja, która w wielu przypadkach leczy się za pomocą zawieszenia ramienia na temblaku. Bardziej skomplikowane przypadki wymagają operacji. ^[19]
• Złamane żebra zazwyczaj goją się samoistnie w ciągu 6 tygodni. Pacjenci muszą odpoczywać i pamiętać o prawidłowym oddychaniu. W tym przypadku pomocne są środki przeciwbólowe.^[20]
• Bardzo powszechne, zwłaszcza u seniorów, jest złamanie dalszego odcinka kości promieniowej. Jest to rodzaj złamania kości, które znajduje się w dolnej części przedramienia i łączy się z kością nadgarstka. Może wystąpić w wyniku urazu, np. upadku na nadgarstek. Czas gojenia wynosi zazwyczaj od 4 do 6 tygodni. Jeśli konieczne jest leczenie operacyjne, czas gojenia znacznie się wydłuża.^[21]
• Do rzadszych złamań należą złamania miednicy. Niepowikłane złamania goją się bez operacji w ciągu kilku tygodni, natomiast poważne złamania miednicy wymagają natychmiastowej operacji. ^[22]

Złamana kostka – czym jest klasyfikacja Webera?

Pacjenci często pytają o klasyfikację Webera, aby lepiej zrozumieć swój uraz. Badanie to pozwala ocenić ciężkość złamania kostki oraz stopień przemieszczenia się kostki w stosunku do jej pierwotnej pozycji. Złamania kostki według klasyfikacji Webera dzielą się na trzy kategorie, w zależności od tego, gdzie dokładnie występuje złamanie względem tzw. syndesmozy czyli więzozrostu – stawu łączącego dwie kości w dolnej części nogi.

Złamania stawu skokowego według klasyfikacji Webera dzielą się na trzy kategorie, w zależności od miejsca ich występowania:

Typ A: znajduje się poniżej więzozrostu.
Typ B: przechodzi przez więzozrost.
Typ C: znajduje się nad więzozrostem.

Te trzy rodzaje złamań mogą mieć różne konsekwencje i wymagać odmiennego sposobu leczenia. Na przykład złamanie typu C może być najpoważniejsze, ponieważ może wiązać się z urazem stawu i wymagać operacji.^[23]

Leczenie zazwyczaj uzupełnia fizjoterapia. Dobrze dobrane ćwiczenia sprawią, że osłabione mięśnie w dotkniętym obszarze znów stają się silniejsze.

Celem rehabilitacji jest pełne przywrócenie sprawności ruchowej i zakresu ruchu. Konkretne ćwiczenia i rodzaj fizjoterapii zaleci fizjoterapeuta. Długość rehabilitacji zależy od rodzaju złamania i wieku pacjenta. ^[26]