Owrzodzenie żylne, owrzodzenia podudzi - objawy, opis i leczenie

• Bolesna rana w okolicy podudzia lub stopy
• Świąd
• Obrzęk
• Zmiana barwy skóry na nodze
• Uczucie ciężkich nóg
• Objawy zakażenia (gorączka, osłabienie)
• Z rany wydobywa się nieprzyjemnie pachnący płyn ^[1]

Podstawową przyczyną owrzodzeń podudzi jest choroba naczyń krwionośnych. Owrzodzenia podudzi nie są chorobą samą w sobie, lecz objawem innej choroby.

• 73% owrzodzeń podudzi ma podłoże żylne. Fachowo owrzodzenia podudzi nazywane są ulcus cruris venosum.
• 8% owrzodzeń jest spowodowanych chorobą tętnic. Lekarze nazywają owrzodzenie tętnicze – ulcus cruris arteriosum.
• 3% owrzodzeń podudzi występuje u osób chorych na cukrzycę.
• 2% owrzodzeń powstaje w wyniku urazu.
• 14% owrzodzeń ma inne przyczyny. Jeśli przyczyn jest wiele jednocześnie, mówimy o ulcus cruris mixtum.^[5]

• Owrzodzenia żylne
  Powstaje w wyniku gromadzenia się krwi żylnej w nogach. Jest to powikłanie przewlekłej niewydolności żylnej. ^[6] Do czynników ryzyka należą przebyte zapalenie w głębokim układzie żylnym, dziedziczne skłonności do chorób żył, otyłość, brak ruchu i praca siedząca.^[7] Jak wyglądają owrzodzenia żylne? Zazwyczaj są mniejsze, płytkie i mają gładkie krawędzie. Są mniej bolesne niż inne rodzaje owrzodzeń podudzi. Jeśli pacjenci zgłaszają ból, zazwyczaj jest on związany ze stanem zapalnym. ^[8]
• Owrzodzenia podudzi typu tętniczego
  Owrzodzenia podudzi typu tętniczego powstają na skutek chorób tętnic kończyn dolnych. Głównym problemem jest zwężenie tętnic. Występują częściej u osób starszych i pacjentów z wysokim ciśnieniem krwi.
  Jak wyglądają owrzodzenia typu tętniczego? Najczęściej występują na pięcie, palcach i wokół kostki. W porównaniu do innych owrzodzeń są one głębsze i mają wyraźne krawędzie. Typowy jest silny ból, który nasila się w nocy, gdy nogi leżą płasko na łóżku.^[9]
• Owrzodzenia cukrzycowe
  Nie są związane tylko z chorobami tętnic i nerwów w obwodowych częściach ciała, ale także z wysokim poziomem cukru we krwi.^[10]
  Jak wyglądają owrzodzenia cukrzycowe? Pojawiają się na palcach u stóp, podeszwach stóp i podudziach. Owrzodzenia nie są duże, lecz głębokie i mogą sięgać aż do kości. Wokół owrzodzenia widoczna jest stwardniała skóra.^[11] Więcej na stronie poświęconej diagnostyce stopy cukrzycowej.
• Inne rodzaje owrzodzeń podudzi
  Owrzodzenia podudzi mogą być również objawem innych chorób. Pojawiają się na przykład u pacjentów cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów (chorobę autoimmunologiczną atakującą stawy), niektóre choroby nowotworowe lub stany zapalne jelit.^[12]

W grupie ryzyka wystąpienia owrzodzeń podudzi są osoby starsze, zwłaszcza jeśli chorują na cukrzycę, nadciśnienie i nadwagę. ^[13]

Ryzyko zwiększa również:

• przebyta zakrzepica żył głębokich (tworzenie się skrzepu krwi blokującego żyłę),
• żylaki nóg,
• wcześniejsze złamanie, uraz lub operacja nogi, które ograniczają możliwość chodzenia i utrudniają przepływ krwi.^[14]

Jeśli podejrzewasz u siebie owrzodzenia podudzi, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Bez odpowiedniego leczenia owrzodzenia podudzi nie zagoją się same. Lekarz musi ustalić przyczynę ich wystąpienia, w przeciwnym razie wzrasta ryzyko pogorszenia stanu lub nawrotu owrzodzeń.^[15]

Jak bada się owrzodzenia podudzi?

Pierwszym krokiem jest zebranie informacji, dlatego spodziewaj się pytań o źródło problemu, ogólny stan zdrowia i zatrudnienie. Następnie lekarz dokładnie Cię zbada i zaplanuje dalsze badania.

• Wizualnie oceni stan nóg, umiejscowienie, wielkość, kształt i charakterystykę owrzodzeń. Lekarz obserwuje również ewentualne występowanie żylaków, obrzęków oraz kolor skóry. Wszystko to odbywa się zarówno w pozycji stojącej, jak i leżącej.
• Palpacyjnie ocenia temperaturę i napięcie skóry, obrzęki oraz właściwości samego owrzodzenia.
• Podczas pobierania krwi sprawdza się morfologię krwi, poziom cukru we krwi oraz inne parametry.
• W niektórych przypadkach pobiera się próbkę tkanki z owrzodzenia podudzia w celu przeprowadzenia badania mikrobiologicznego. ^[16]

• W grupie wiekowej powyżej 70 lat, aż do 5% osób cierpi na owrzodzenia podudzi.
• Większość (80%) owrzodzeń spowodowana jest niewydolnością naczyń.
• Najczęstszym powikłaniem owrzodzeń podudzi jest infekcja. ^[18]

Jeśli owrzodzenia podudzi nie są leczone lub leczenie jest nieskuteczne, mogą wystąpić powikłania mogące znacząco wpłynąć na Twoje życie.

• Infekcje: Otwarta rana będąca wynikiem owrzodzenia podudzi jest potencjalną drogą zakażenia.
• Przewlekły ból: Nieleczona może prowadzić do przewlekłego bólu i ograniczeń w życiu codziennym.
• Obrzęk i gorączka: Szkodliwe mikroorganizmy dostają się przez otwartą ranę i powodują zaczerwienienie, obrzęk i gorączkę.
• Róża: Jest to bakteryjne zakażenie skóry.

Leczenie owrzodzeń podudzi odbywa się na kilka sposobów. Współpracują przy nim lekarze różnych specjalizacji.

Leczenie miejscowe polega na pielęgnacji samych owrzodzeń, które należy oczyścić, a następnie poddać działaniu specjalnych preparatów, aby rana mogła się pomyślnie zagoić. Martwa tkanka utrudnia gojenie, dlatego tak ważne jest jej usunięcie.

Następnie należy zapewnić ranie stosunkowo wilgotne środowisko. W tym celu pomocne są liczne nowoczesne środki do tzw. gojenia wilgotnego. ^[19]

Standardową metodą leczenia owrzodzeń podudzi jest terapia kompresyjna. W leczeniu stosuje się pończochy elastyczne uciskowe (ściągające) lub bandaż. Celem jest wspomaganie prawidłowego krążenia krwi.^[20] Decyzja o zastosowaniu pończoch lub bandażu zależy od stopnia zaawansowania choroby, stanu kończyn dolnych i współpracy pacjenta. Ogólnie rzecz biorąc, w ostrej fazie stosuje się bandaże elastyczne, natomiast w leczeniu długoterminowym pończochy uciskowe. Terapii kompresyjnej nie stosuje się np. u pacjentów z poważnymi problemami kardiologicznymi. ^[21]

Leczenie ogólne owrzodzeń podudzi zależy od ich przyczyny. Do leczenia chorób naczyniowych stosuje się różne leki, które działają przeciwobrzękowo, wspomagają przepływ krwi i mają działanie przeciwzapalne. Pacjenci przyjmują również leki na inne schorzenia (np. cukrzycę). Czasami konieczne jest także zastosowanie leków przeciwbólowych, a w przypadku infekcji – antybiotyków. ^[22][23]

Leczenie inwazyjne (chirurgiczne) stosuje się, gdy zachodzi potrzeba poprawy krążenia krwi w nodze i leczenia niegojących się owrzodzeń podudzi metodami chirurgii naczyniowej. ^[24] Leczenie owrzodzeń podudzi odbywa się w specjalistycznym ośrodku chirurgii naczyniowej, w którym wykonuje się różnego rodzaju zabiegi.

W leczeniu domowym owrzodzeń podudzi stosuje się różne schematy leczenia oraz produkty ziołowe.

• Dostarczaj swojemu organizmowi substancji zwanych bioflawonoidami. Występują na przykład w borówkach, pietruszce, chrzanie i czerwonej kapuście.
• Włącz do swojego jadłospisu herbatę z dzikiej róży.
• Zadbaj o to, by stopy były ciepłe, a skarpetki nie uciskały Jest to ważne dla utrzymania prawidłowego krążenia krwi. Słabe krążenie krwi sprzyja powstawaniu owrzodzeń podudzi.
• Okłady na owrzodzenia podudzi można przygotować ze skrzypu polnego lub korzenia łopianu. ^[26]

Czym smarować owrzodzenia podudzi? Możesz wypróbować maść nagietkową lub żywokostową. Są to zioła o działaniu leczniczym. Przed zastosowaniem ziół, czy to w postaci herbatek, czy też bezpośrednio na rany, należy skonsultować się z lekarzem. Należy zachować ostrożność, stosując zioła, zwłaszcza jeśli przyjmujesz leki.

Jednakże babcine rady dotyczące owrzodzeń podudzi mogą nie być tak skuteczne, jak pełnowartościowe, nowoczesne leczenie, zawsze zalecamy zatem wizytę u specjalisty i omówienie z nim możliwości leczenia.

Najlepszym sposobem leczenia owrzodzeń podudzi jest profilaktyka. W tym celu ważne są następujące kroki. Dotyczą one przede wszystkim grup ryzyka oraz osób, które w przeszłości miały owrzodzenia podudzi.

• Przestrzegaj zaleconego leczenia chorób, które mogą prowadzić do powstawania owrzodzeń podudzi (np. cukrzycy lub nadciśnienia tętniczego).
• Jeśli masz nadwagę, spróbuj schudnąć.
• Rzuć palenie papierosów.
• Regularnie uprawiaj aktywność fizyczną.
• Zadbaj o swoje nogi – podczas siedzenia w pracy podkładaj je, a w domu regularnie układaj w pozycji uniesionej.
• Skonsultuj się z lekarzem w sprawie częstotliwości noszenia pończoch uciskowych. ^[27][28]

Zapytaj swojego lekarza o możliwości leczenia owrzodzeń podudzi w sanatorium. Przekaże Ci on wszystkie aktualne informacje i szczegółowe zalecenia. W sanatoriach stosuje się różne specjalistyczne metody leczenia owrzodzeń – na przykład terapię światłem lub elektromagnesy (magnetoterapię). ^[29][30]