Zwyrodnienie stawów - objawy, opis i leczenie
Autor MUDr. Peter Bednarčík CSc.
Rewizja
Budzisz się każdego ranka z bolesnymi i sztywnymi stawami? Jest to typowy objaw zwyrodnienia stawów. Boleć może kolano, biodro i stawy dłoni. Jest to choroba zwyrodnieniowa, w której dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej. Ogranicza Cię w codziennym życiu. Zwyrodnienia stawów nie można wyleczyć, ale istnieją sposoby na złagodzenie bólu.
Dowiedz się, jakie są typowe objawy, przyczyny tej choroby. Jakie są możliwości leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów? Jak złagodzić objawy takie jak ból, obrzęk i stan zapalny, które towarzyszą tej chorobie? Przeczytaj więcej tutaj.
Objawy zwyrodnienia stawów
- Ból w dotkniętym stawie
- Obrzęk stawów
- Sztywność stawów
- Ograniczona ruchomość stawów
- Drżenie w uszkodzonym stawie
- Drapanie w stawie [1]
Tylko lekarz może postawić prawidłową diagnozę. Nie używaj tego ani żadnego innego artykułu w Internecie, by postawić sobie diagnozę. Nie zwlekaj z wizytą u lekarza i zajmij się swoim stanem zdrowia odpowiednio wcześnie.
Co to jest zwyrodnienie stawów
Zwyrodnienie stawów jest chorobą zwyrodnieniową, w przebiegu której chrząstka stawowa ulega uszkodzeniu. Chrząstka stopniowo zużywa się, traci elastyczność i siłę. Zmiany te negatywnie wpływają na płynność ruchu stawów, przez co pacjenci odczuwają ból i inne dolegliwości. [2]
Termin zwyrodnienie stawów jest czasami błędnie mylony z terminem zapalenie stawów. Zapalenie stawów jest chorobą zapalną stawów, natomiast zwyrodnienie stawów nie ma podłoża zapalnego i polega na stopniowym zaniku chrząstki stawowej. [3]
Zwyrodnienie stawów może dotyczyć każdego stawu w organizmie. Najczęstsze to zwyrodnienie stawu biodrowego (coxartroza), zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza) i zwyrodnienie stawu barkowego (omartroza).
- Choroba atakuje również mniejsze stawy (zwyrodnienie stawu skokowego i zwyrodnienie nadgarstka).
- Zwyrodnienie małych stawów dłoni i stóp również nie jest niczym niezwykłym. [4] Często u pacjentów występuje np. zwyrodnienie palców z objawami takimi jak ból i obrzęk stawów czy zwyrodnienie dużego palca u nogi, które może powodować trudności w chodzeniu i ogólnie ograniczoną zdolność do utrzymania stabilności podczas poruszania się.
- Choroba zwyrodnieniowa stawów może wpływać na kręgosłup, szczególnie na stawy międzykręgowe (zwyrodnienie stawów międzykręgowych). [5]
Przyczyny zwyrodnienia stawów
Rozwój zwyrodnienia następuje na skutek zużycia chrząstki stawowej. Traci ona swoje podstawowe właściwości (elastyczność, wytrzymałość i odpowiednią grubość) w wyniku długotrwałego użytkowania i obciążenia stawów. Za przyczyny zwyrodnienia stawów uważa się:
- starszy wiek,
- deformacje stawów,
- występowanie zwyrodnienia stawów w rodzinie,
- urazy i operacje stawów,
- nadmierną wagę. [6]
Stopnie zwyrodnienia stawów
Zwyrodnienie stawów ma kilka stadiów. Stopnie zwyrodnienia wskazują na ciężkość choroby, a każdy z nich ma swoje typowe objawy.
I stopień – następuje przerzedzenie chrząstki stawowej. (początki zwyrodnienia stawów)
II stopień – szpara stawowa zwęża się i w stawie tworzą się narośla kostne.
III stopień – pojawiają się dodatkowe narośla kostne oraz deformacje panewki stawowej i główki stawu.
IV etap – szpara stawowa stopniowo zanika, narośla kostne powiększają się, a stawy ulegają deformacji. [7]
Przykład z praktyki - zwyrodnienie stawów II stopnia:
Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych II stopnia jest uważana za łagodne uszkodzenie stawów. Na zdjęciu rentgenowskim widoczne są niewielkie zmiany, a pacjenci zgłaszają ból po długotrwałym chodzeniu lub bieganiu. Jeżeli staw przez dłuższy czas pozostaje w spoczynku, podczas ruchu może stać się sztywny. Trening siłowy, utrata masy ciała i, jeśli to konieczne, leki przeciwbólowe mogą złagodzić problem. [8]
Diagnostyka: jak stwierdzić zwyrodnienie stawów?
Stawiając diagnozę zwyrodnienie stawów, lekarz opiera się na opisie objawów. Podczas badania sprawdza także ruchomość stawu i obserwuje, czy staw nie jest opuchnięty lub zaczerwieniony.
- Częścią diagnostyki są badania krwi i laboratoryjne badania moczu.
- Pacjenci zwykle poddawani są badaniu rentgenowskiemu.
- Stosowane są także inne metody obrazowania – USG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. [9]
Czy wiesz, że?
- Średni wiek pacjentów poddawanych endoprotezoplastyce stawu kolanowego wynosi nieco poniżej 66 lat. [10]
- Niemcy i Austria znajdują się wśród czołówki pod względem liczby operacji wymiany stawu biodrowego na sztuczny implant. Rocznie przeprowadza się średnio 174 operacje na 100 000 obywateli. [11]
Powikłania w przypadku braku leczenia
Nieleczona choroba zwyrodnieniowa stawów może wiązać się z wieloma potencjalnymi powikłaniami i negatywnie wpływać na jakość życia.
- Pogorszenie bólu: Może prowadzić do uporczywego i bardziej intensywnego bólu, który ogranicza poruszanie się i pogarsza jakość życia.
- Ograniczenie sprawności ruchowej: Trwająca choroba zwyrodnieniowa stawów może powodować jego unieruchomienie i utratę elastyczności.
- Deformacje stawów: Niekorzystny rozwój zwyrodnienia stawów może prowadzić do ich deformacji, co wpływa na ich funkcję i estetyczny wygląd.
- Skutki psychologiczne: Może ograniczać zdolność do wykonywania normalnych czynności, co natomiast może prowadzić do utraty niezależności i negatywnych skutków psychologicznych, takich jak obniżony nastrój i stany lękowe.
Pogorszenie bólu
Ograniczenie sprawności ruchowej
Deformacje stawów
Depresja, stany lękowe
Zalecamy nie odkładać leczenia zwyrodnienia stawów
Nie zwlekaj z leczeniem zwyrodnienia stawów, a w przypadku problemów zdrowotnych lub wątpliwości co do swojego stanu zdrowia udaj się do lekarza specjalisty. Zapobiegniesz w ten sposób niepotrzebnym komplikacjom zdrowotnym.
Jak leczyć zwyrodnienie stawów
Leczenie zwyrodnienia stawów oferuje różne możliwości. Leczenie obejmuje przyjmowanie leków, fizjoterapię, ćwiczenia fizyczne lub operację. Dokładny sposób postępowania zależy głównie od stadium choroby. Niestety, obecnie nie ma znanego sposobu na całkowite zatrzymanie choroby zwyrodnieniowej stawów. Istnieją jednak sposoby na zminimalizowanie bólu, wspomaganie sprawności ruchowej i utrzymanie dobrej jakości życia. [12]
- Stosuje się leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub kortykosteroidy.
- Fizykoterapia obejmuje stosowanie ciepłych lub zimnych okładów, elektroterapię, masaże i inne zabiegi.
- Ćwiczenia skupiają się na rozciąganiu i wzmacnianiu.
- Odpowiednim dodatkiem (najczęściej w przypadku zwyrodnienia barku, kolana lub nadgarstka) mogą być ortezy, a w poważniejszych przypadkach laski lub chodziki.
- W najcięższych przypadkach rozwiązaniem może być operacja, podczas której uszkodzony staw zostaje zastąpiony sztucznym. [13]
Uwaga
Leczenie zwyrodnienia stawów może zlecić wyłącznie lekarz po rozważeniu ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Dlatego nie należy traktować tego artykułu jako wskazówki dotyczącej leczenia, które może ustalić wyłącznie lekarz.
Operacja
Operacja jest jedną z opcji leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów. Jest to szczególnie brane pod uwagę, jeśli metody niechirurgiczne i leczenie zachowawcze nie przynoszą wystarczającej ulgi w objawach. Istnieją różne rodzaje operacji, które lekarz rozważy w zależności od zaawansowania zwyrodnienia stawów i stanu pacjenta.
- Artroskopia: Minimalnie inwazyjny zabieg chirurgiczny polegający na naprawie i oczyszczeniu uszkodzonych tkanek w jamie stawowej za pomocą artroskopu.
- Artroplastyka: Zastąpienie dotkniętego stawu sztucznym implantem. Najczęściej stosuje się endoprotezoplastykę całkowitą, polegającą na usunięciu uszkodzonych powierzchni stawowych i zastąpieniu ich sztucznymi protezami.
- Osteotomia: Zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu lub przekształcenie struktur kości w celu zmiany jej położenia i zmniejszenia obciążenia stawu.
- Korekcja deformacji: Operacja mająca na celu korekcję deformacji stawu i przywrócenie prawidłowego ustawienia, a co za tym idzie zmniejszenie bólu i poprawę ruchomości.
Operacji może towarzyszyć rehabilitacja, która pomaga przywrócić siłę i ruchomość stawu oraz ułatwić powrót do normalnej aktywności.
Metody alternatywne
Nie istnieje żaden cudowny ani najlepszy lek na zwyrodnienie stawów. W ramach leczenia pacjenci mogą jednak wypróbować różne alternatywne metody, takie jak akupunktura czy masaż. Kontrolowanie bólu typowego dla choroby zwyrodnieniowej stawów może ułatwić psychoterapia. [14]
Profilaktyka zwyrodnienia stawów
Co zrobić, aby zapobiec zwyrodnieniu stawów? Mówiąc najprościej, zadbaj o zdrowy tryb życia. Chociaż nie można całkowicie zapobiec rozwojowi choroby zwyrodnieniowej stawów, można zmniejszyć ryzyko rozwoju lub pogorszenia choroby.
- Utrzymuj odpowiednią masę ciała. Nadwaga powoduje obciążenie stawów.
- Bądź aktywny i regularnie uprawiaj sport.
- Nie pal.
- Zminimalizuj ryzyko kontuzji stawów.
- Nie obciążaj stawów nieodpowiednimi ćwiczeniami i ekstremalnymi ruchami. [15]
Zasady profilaktyki zwyrodnienia stawów - aktywność, ćwiczenia i zdrowy tryb życia
Zwyrodnienie stawów a dieta
Odpowiednio dobrana dieta może korzystnie wpłynąć na objawy choroby zwyrodnieniowej stawów. Staraj się włączać do swojej diety produkty, które korzystnie wpływają na kości i stawy oraz wspomagają wchłanianie witamin i minerałów. Są to produkty mleczne, ryby, warzywa liściaste, zielona herbata czy czosnek. [16]
Zwyrodnienie stawów a cynamon
Ludzie często pytają o pozytywny wpływ cynamonu na chorobę zwyrodnieniową stawów. Chociaż badano go pod kątem właściwości przeciwzapalnych, należy zauważyć, że zalecenia dotyczące jego stosowania nie są poparte dowodami naukowymi, a tym samym jego skuteczność nie została potwierdzona.
Zwyrodnienie stawów a kawa
Kolejnym często poruszanym tematem jest wpływ kawy na powstawanie lub rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów. Tutaj również wyniki są niejednoznaczne, niektóre badania wykazały lekko pozytywne działanie kawy, inne wręcz przeciwnie, oceniały ją jako ryzykowną. Pozytywny lub negatywny wpływ kawy na chorobę zwyrodnieniową stawów nie został zatem potwierdzony naukowo.
Czego nie jeść przy zwyrodnieniu stawów?
Ogranicz żywność przetworzoną, cukry rafinowane, tłuszcze nasycone, tłuszcze trans, żywność bogatą w węglowodany rafinowane i alkohol w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów. Preferuj zbilansowaną dietę. Skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem w zakresie planu swoich posiłków.
Ważna informacja dotycząca leczenia zwyrodnienia stawów
Zwyrodnienie stawów jest chorobą stawów, w przebiegu której chrząstka stawowa ulega uszkodzeniu.
Zajęcie może dotyczyć każdego stawu w organizmie, a najczęstszym jest zwyrodnienie stawu biodrowego i kolanowego.
Zwyrodnienia stawów nie można wyleczyć. Odpowiednie leczenie pozwala jednak złagodzić jego objawy i spowolnić postęp choroby.
Podsumowanie i zalecenia w leczeniu zwyrodnienia stawów
Odwiedź lekarza
Leczenie zwyrodnienia stawów ustala zawsze lekarz na podstawie ogólnego badania, oceny stanu zdrowia i po postawieniu dokładnej diagnozy.
Leczenie przyczynowe zwyrodnienia stawów
Po badaniu ogólnym lekarz zaleci leczenie przyczyny zwyrodnienia stawów. W związku z chorobą doradzi również w zakresie możliwych zmian stylu życia i dalszego postępowania.
Łagodzenie bólu, obrzęku i stanu zapalnego
Leczenie objawowe skupia się na objawach lub symptomach (oznakach) choroby. Takie leczenie może znacznie poprawić jakość życia i wesprzeć kompleksowe leczenie w trakcie choroby.
Źródła, odniesienia i literatura
[1] Holland K. Artroza a zapalenie stawów: jaka jest różnica? Healthline, 17. Wrzesień 2018 r. Dostępny pod adresem: https://www.healthline.com/health/arthrosis-vs-arthritis
[2] Holland K. Artroza a zapalenie stawów: jaka jest różnica? Healthline, 17. Wrzesień 2018 r. Dostępny pod adresem: https://www.healthline.com/health/arthrosis-vs-arthritis
[3] Bailey A. Artroza a zapalenie stawów: jakie są różnice? Verywell Health, 18. Styczeń 2023 r. Dostępny pod adresem: https://www.verywellhealth.com/arthrosis-vs-arthritis-6373935
[4] Holland K. Artroza a zapalenie stawów: jaka jest różnica? Healthline, 17. Wrzesień 2018 r. Dostępny pod adresem: https://www.healthline.com/health/arthrosis-vs-arthritis
[5] Girasole G. J. What is Facet Joint Syndrome? . Health Central, 2. Listopad 2022 r. Dostępny pod adresem: https://www.healthcentral.com/condition/spinal-disorders/facet-joint-syndrome
[6] Bailey A. Artroza a zapalenie stawów: jakie są różnice? Verywell Health, 18. Styczeń 2023 r. Dostępny pod adresem: https://www.verywellhealth.com/arthrosis-vs-arthritis-6373935
[7] Knipe H. System klasyfikacji choroby zwyrodnieniowej stawów wg Kellgrena i Lawrence’a. 15. Wrzesień 2021 r. Dostępny pod adresem: https://radiopaedia.org/articles/kellgren-and-lawrence-system-for-classification-of-osteoarthritis
[8] Holland K. Etapy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego (OA). Healthline, 12. Marzec 2021 r. Dostępny pod adresem: https://www.healthline.com/health/osteoarthritis-stages-of-oa-of-the-knee
[9] Bailey A. Artroza a zapalenie stawów: jakie są różnice? Verywell Health, 18. Styczeń 2023 r. Dostępny pod adresem: https://www.verywellhealth.com/arthrosis-vs-arthritis-6373935
[10] Leczenie zapalenia stawów. Arthritis Foundation. Dostępny pod adresem: https://www.arthritis.org/treatments
[11] Zdrowie w skrócie 2021: Wskaźniki OECD. Wymiana stawu biodrowego i kolanowego. OECD. Dostępny pod adresem: https://www.oecd-ilibrary.org/sites/8b492d7a-en/index.html?itemId=/content/component/8b492d7a-en
[12] Naturalna ulga w bólu stawów. Arthritis Foundation. Dostępny pod adresem: https://www.arthritis.org/health-wellness/healthy-living/managing-pain/pain-relief-solutions/natural-relief-for-arthritis-pain
[13] Bailey A. Artroza a zapalenie stawów: jakie są różnice? Verywell Health, 18. Styczeń 2023 r. Dostępny pod adresem: https://www.verywellhealth.com/arthrosis-vs-arthritis-6373935
[14] Naturalna ulga w bólu stawów. Arthritis Foundation. Dostępny pod adresem: https://www.arthritis.org/health-wellness/healthy-living/managing-pain/pain-relief-solutions/natural-relief-for-arthritis-pain
[15] Bailey A. Artroza a zapalenie stawów: jakie są różnice? Verywell Health, 18. Styczeń 2023 r. Dostępny pod adresem: https://www.verywellhealth.com/arthrosis-vs-arthritis-6373935
[16] Barrell A. Jaka jest najlepsza dieta w chorobie zwyrodnieniowej stawów? Medical News Today, 28. Styczeń 2020 r. Dostępny pod adresem: https://www.medicalnewstoday.com/articles/322603#foods-to-eat
Jak zmniejszyć ból, obrzęk i stany zapalne?
.png "ph"){kind=small}
