Ból – objawy, opis i leczenie

• Odczucia fizyczne takie jak: kłucie, skurcze, pieczenie.
• Ograniczenie sprawności ruchowej.
• Zwiększona wrażliwość na dotyk lub nacisk.
• Obrzęk i zaczerwienienie.
• Problemy ze snem.
• Zmiany w zachowaniu.

Ból niesie z sobą dyskomfort i nieprzyjemne odczucia. Jest kwestią indywidualną i subiektywną, co oznacza, że u każdej osoby może objawiać się inaczej.

Ból ostry (krótkotrwały) to odpowiedź organizmu na nagły bodziec zwykle jest ostry i intensywny. Może trwać kilka minut lub dni. Ostra faza nie trwa dłużej niż kilka tygodni. Problem zniknie, gdy jego przyczyna zostanie usunięta lub wyleczona.^[3]

Ból przewlekły (długotrwały) trwa dłużej niż 12 tygodni. Ból może utrzymywać się lub powracać przez kilka lat, pomimo leczenia lub opieki.^[4]

• Leczenie przewlekłego bólu, w którym łączy się różne metody leczenia, zazwyczaj zmniejsza ból o 30%.^[11]
• Aktywność fizyczna pomaga w łagodzeniu bólu poprzez uwalnianie endorfin (hormonów wywołujących uczucie dobrego samopoczucia i łagodzących ból).^[12]
• W krajach zachodnich przewlekły ból odczuwa aż 25% dorosłej populacji.^[13]

Ból i brak leczenia mogą prowadzić do licznych powikłań.

• Ostry, nieleczony ból może stać się przewlekły.
• Długotrwały ból może prowadzić do osłabienia mięśni.
• Przewlekły stres może mieć znaczący wpływ na zdrowie psychiczne.
• Jeżeli stosowane są wyłącznie leki, w niektórych przypadkach może to prowadzić do uzależnienia.

Leczenie dolegliwości bólowych zależy przede wszystkim od ich przyczyny. Przyczyna problemu nie zawsze jest jednak oczywista, dlatego lekarze często łączą różne metody terapii. Jeśli nie uda się ustalić ani usunąć przyczyny przewlekłego bólu, leczenie skupia się na jego łagodzeniu i poprawie jakości życia. Przy leczeniu bólu należy również wziąć pod uwagę stan psychiczny, gdyż lęk, stres lub depresja mogą nasilać ból przewlekły.

W ramach terapii stosuje się:

• leki,
• zalecenia dot. trybu życia,
• różne rodzaje terapii.

Najczęściej stosowany lekami są:

• leki przeciwdrgawkowe (znane jako leki przeciwpadaczkowe), które są dobre w przypadku przewlekłego bólu,
• leki przeciwzapalne,
• analgetyki i silne leki przeciwbólowe (opioidy),
• kortykosteroidy,
• środki zwiotczające mięśnie.

Lekarze często przepisują pewne leki przeciwdepresyjne. Leki uspokajające stosuje się w przypadku współistniejących zaburzeń snu lub lęku.

Inną opcją jest marihuana medyczna. Przy długotrwałym stosowaniu leków należy brać pod uwagę możliwe działania niepożądane i interakcje z innymi lekami.^[14]

W leczeniu istotną rolę odgrywają cztery podstawowe zalecenia dotyczące trybu życia.

• Staraj się minimalizować stres. Istnieją różne techniki medytacyjne i ćwiczenia oddechowe.
• Nie wzbraniaj się przed ruchem. Niezbyt wymagające aktywności, takie jak chodzenie lub pływanie, mogą złagodzić ich intensywność.
• Jedz zdrowo. Zrównoważona dieta, bogata w produkty zmniejszające stany zapalne, sprzyja regeneracji organizmu.
• Dbaj o swój sen. Bez odpowiedniej jakości snu organizm gorzej reaguje na różne bodźce.^[15]

Leczenie często przypomina błędne koło. Dolegliwości bólowe ograniczają aktywność zawodową i codzienne czynności, co często prowadzi do rozwoju depresji i zaburzeń snu. Taki stan sam w sobie pogarsza odczuwanie bólu, wpędzając pacjenta w nieprzyjemną spiralę.

• Terapia poznawczo-behawioralna może nauczyć pacjentów, jak radzić sobie z bólem.
• Poradnictwo psychologiczne jest szczególnie skuteczne w przypadku bólu, który nie ma przyczyny organicznej.
• Podczas terapii zajęciowej pacjenci uczą się, jak prawidłowo wykonywać codzienne czynności, nie narażając się na nasilenie bólu.
• Fizjoterapia wspomaga ruchomość, elastyczność i siłę mięśni, a także przyczynia się do dobrego stanu układu mięśniowo-szkieletowego i nerwowego poprzez różne metody.^[16]

Alternatywne metody leczenia mogą przynieść ulgę w bólu, jeśli zostaną połączone z innymi powyższymi procedurami. Chociaż nie odkrywają jego przyczyny, mają potencjał, aby znacznie poprawić jakość życia pacjentów z bólem przewlekłym.

Ból – alternatywne opcje leczenia

• Akupunktura według najnowszych badań może szczególnie łagodzić bóle dolnej części pleców oraz bóle stawów w przebiegu choroby zwyrodnieniowej.
• Masaże mają wprawdzie krótkotrwały efekt, ale przynoszą ulgę i mają działanie relaksacyjne.^[17]
• W ramach aromaterapii wykorzystuje olejki eteryczne i ich pozytywny wpływ na ciało i nastrój. Stosuje się je podczas masaży, kąpieli i inhalacji.
• Istnieją różne techniki psychologiczne skierowane na zrozumienie własnego ciała, uspokojenie lub naukę prawidłowego oddychania.^[18]

Przewlekły ból często związany jest z chorobami, których występowanie można zminimalizować poprzez odpowiednią profilaktykę. Dlatego do działań profilaktycznych zaliczyć można na przykład:

• prawidłową wagę bez nadwagi lub otyłości,
• ograniczenie lub rzucenie palenia,
• regularną aktywność fizyczną,
• przestrzeganie zasad ergonomii w pracy i w czasie wolnym,
• dbanie o zdrowie psychiczne.

W ramach samoleczenia i poszukiwania odpowiedniej metody łagodzenia dolegliwości można spróbować różnych ćwiczeń rozciągających, zimnych lub ciepłych okładów oraz indywidualnych technik relaksacyjnych.^[19]

Zmiana stylu życia może oznaczać istotny przełom w dotychczasowym leczeniu. Warto dbać w równym stopniu o ciało i duszę, ponieważ w przypadku przewlekłego bólu te dwa elementy są ze sobą ściśle powiązane.

• Nie zapominaj o podstawowych kwestiach, takich jak jakościowy sen, odpoczynek od pracy i pozytywne myślenie.
• Nie staraj się za wszelką cenę zdążyć ze wszystkimi swoimi obowiązkami. Spróbuj ustalić priorytety.
• Alkohol nie jest dobrym sposobem na złagodzenie bólu, a wręcz przeciwnie, może go nasilać i powodować inne problemy.

Zdrowa dieta zawierająca wysokiej jakości produkty spożywcze oraz regularna aktywność fizyczna są udowodnione jako korzystne dla organizmu. W przypadku konkretnych zmian w diecie może pomóc dietetyk, a w przypadku odpowiednich ćwiczeń – fizjoterapeuta lub trener osobisty.^[20],[21]